Waarom blijven we het in een tijdperk met smartphones, tablets en computers zo belangrijk vinden dat een kind leert schrijven? En waarom leren de kinderen nog zo ouderwets aan elkaar te schrijven in plaats van blokletters? Deze – en nog meer vragen – krijgen we regelmatig op de praktijk. Hieronder volgt een top 5 aan vragen mét antwoorden:
VRAAG 1: WAAROM LEREN WE DE KINDEREN NOG SCHRIJVEN ALS WE ZOVEEL DIGITALE MIDDELEN HEBBEN?
Uit diverse onderzoeken blijkt dat kinderen letters beter kunnen herkennen wanneer ze deze schrijvende hebben geleerd dan typend. Ook blijkt de spelling beter te zijn wanneer de woorden geoefend zijn door te schrijven in plaats van met kaartjes te maken of met een computer. Tijdens het leren schrijven van een letter wordt een combinatie van zintuigen ingezet. De visuele vorm van de letter, de auditieve klank van de letter, en het voelen en uitvoeren van het motorische programma van de letter. Zo leidt het schrijven tot een veel bredere en intensievere hersenactiviteit. Schrijven is op deze manier een combinatie van cognitieve en motorische processen die nauw met elkaar verbonden zijn. Hierdoor komt meer werkgeheugen beschikbaar voor bijvoorbeeld de spelling van een woord of een verhaallijn.
VRAAG 2: HOE VERLOOPT DE ONTWIKKELING VAN HET SCHRIJVEN?
Al in de baarmoeder begint de motorische ontwikkeling, waarbij door te bewegen het eerste leren begint. Na de geboorte begint een kind met onbewuste bewegingen die rond een maand of 3 langzaam overgaan in bewust leren reiken en grijpen – het begin van de fijn motorische ontwikkeling en oog-handcoördinatie. Deze fijn motorische ontwikkeling wordt in de loop van de jaren steeds verfijnder, en in combinatie met de rijping van het brein is een kind rond de leeftijd van 6 jaar klaar voor het leren lezen en schrijven. Door de letters te schrijven, worden deze letters in het geheugen opgeslagen. Dat helpt weer voor de letterherkenning bij het leren lezen. In deze fase hebben de kinderen hun aandacht nog volop nodig voor de motorische handeling van het schrijven. In de loop van groep 5-6 wordt het schrijven meer geautomatiseerd, waardoor ze vanaf dan langzamerhand hun aandacht meer kunnen besteden aan de inhoud van wat er geschreven wordt. Vanaf groep 7 ontwikkelen de meeste kinderen hun eigen handschrift, zodat ze op een voor hun zo efficiënt mogelijke manier kunnen schrijven.
VRAAG 3: WAAROM LEREN DE KINDEREN NOG HET OUDERWETSE VERBONDEN SCHRIFT?
Het woord zegt het al: met de diverse lussen en krullen worden de letters met elkaar verbonden tot één woord. Dit helpt voor het leren herkennen van het woordbeeld. Verder zorgt dit zogenaamde “lopende” schrift ervoor dat je vloeiend leert schrijven. Bij het gebruik van blokletters moet je bij elke letter opnieuw bepalen waar je start en stopt met de letter en welke letters nog bij welk woord horen; met het aan elkaar schrijven heb je meer vloeiende bewegingen in vingers en pols en kan je sneller leren schrijven. Zodra een kind zijn eigen handschrift gaat ontwikkelen, ontstaat er vaak een combinatie van losse en verbonden letters, zodat het kind zijn eigen snelheid en leesbaarheid nog meer kan opvoeren. Dit is van groot belang om op de middelbare school snel notities te kunnen schrijven en proefwerken te kunnen maken.
VRAAG 4: WELK SCHRIJFMATERIAAL IS HET BESTE VOOR MIJN KIND?
Het leren schrijven wordt meestal aangeleerd met een potlood. Deze punt glijdt er niet zomaar vandoor, waardoor de beweging niet te snel gaat en je goed kan voelen hoe de schrijfbeweging gaat. Zodra de letters eenmaal goed zijn aangeleerd, kan er langzamerhand meer vloeiendheid in het schrijven gaan komen, waarbij een pen vaak uitkomst biedt. Vaak wordt gestart met een vulpen, omdat je voor deze pen geen druk hoeft uit te oefenen om te kunnen schrijven. Dit kan vermoeidheid in de hand/ pols voorkomen, en ervoor zorgen dat de greep minder krampachtig is. Maar niet voor elk kind is dit een uitkomst, omdat je kind wellicht juist meer feedback vanuit de ondergrond nodig heeft, zoals bijvoorbeeld met een rollerpen.
VRAAG 5: MIJN KIND HEEFT MOEITE MET SCHRIJVEN, WAT KAN IK ERAAN DOEN?
Merk je dat je kind schrijven niet leuk vindt, het moeilijk vindt of klaagt over pijn of vermoeidheid? Of geeft de leerkracht van je kind aan dat het toch wat moeite heeft om mee te komen met het schrijfonderwijs? Als kinderfysiotherapeut kijken wij dan graag mee naar de ontwikkeling van de fijne motoriek en schrijfvaardigheid. Dit doen we het liefst zo vroeg mogelijk in het proces van het leren schrijven. Een vaardigheid op de goede manier aanleren is veel makkelijker te realiseren dan een verkeerd aangeleerde vaardigheid te veranderen. Aan de hand van de specifieke punten waar je kind tegenaan loopt, kunnen wij vervolgens een behandelplan opstellen en goed adviseren op welke manier schrijven ook voor jouw kind een feestje wordt.